Trung
Quốc đã tính toán sai lầm
trong cuộc chiến thương mại với Mỹ?
trong cuộc chiến thương mại với Mỹ?
Mai Vân
Ngày 01/08/2018, đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer chính thức
loan báo việc tổng thống Donald Trump ra lệnh xem xét khả năng đánh thuế 25%
lên 200 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc, thay vì 10% như từng đề xuất lúc ban đầu.
Đây mới chỉ là một lời đe dọa vì các sắc thuế mới, nếu được quyết định, sẽ chỉ
có hiệu lực vào tháng 9 tới đây mà thôi. Tuy vậy, Bắc Kinh đã lập tức lên tiếng
cảnh cáo là sẽ trả đũa nếu Hoa Kỳ tiếp tục kế hoạch «bắt bí» Trung Quốc.
Chính quyền Donald Trump như vậy đã bắn đi tín hiệu là họ sẵn sàng leo
thang mạnh mẽ trong cuộc đọ sức thương mại với Trung Quốc, đã mở màn tháng 07
vừa qua với khối lượng khoảng 74 tỷ đô la hàng hóa của cả hai bên bị áp thuế
quan.
Điều mà giới quan sát ghi nhận là thế bị động hiện nay của Trung Quốc, chỉ
biết ăn miếng trả miếng trước các đòn tấn công của Mỹ, chứ chưa thấy có những
biện pháp đối phó mạch lạc, có tính toán kỹ lưỡng như thường thấy trước đây. Bắc
Kinh cũng có vẻ bị cô lập trong cuộc chiến thương mại, không lôi kéo được các
thế lực kinh tế khác cùng chung sức chống Mỹ, mặc dù quyết định đánh thuế của
ông Trump không chỉ nhắm vào một mình Trung Quốc, mà còn nhắm vào cả Liên Hiệp
Châu Âu, Nhật Bản, hay một số nước khác.
Nhật báo Hồng Kông, The South China Morning Post, trong số ghi ngày
30/07/2018, đã đăng tải một bài phân tích của chuyên gia Trương Lâm (Zhang Lin),
thuộc Viện Nghiên Cứu Kinh Tế Thiên Tắc (Unirule Institute of Economics) tại
Bắc Kinh, đã không ngần ngại cho rằng Bắc Kinh đã phạm phải «Hai sai lầm lớn» trong cuộc chiến tranh
mậu dịch với Washington: Đó là đánh giá sai lạc về cả tổng thống Mỹ Donald
Trump lẫn liên minh Mỹ-Liên Hiệp Châu Âu.
Đối với Trương Lâm, vì các sai lầm đó, Trung Quốc sẽ phải trả giá đắt, một
cái giá mà tác giả gói trong khái niệm «Bẫy
thu nhập trung bình – Middle income tra», một khái niệm của Quỹ Tiền Tệ
Quốc Tế FMI, mô tả tình trạng một nền kinh tế thu nhập trung bình bị đình đốn
và không còn khả năng vực dậy sau đó.
Bắc Kinh đã đánh giá sai về tổng thống Mỹ như thế nào?
Về tổng thống Mỹ, chuyên gia Trương Lâm cho rằng sai lầm cơ bản của Bắc
Kinh là quá coi thường ông Donald Trump, cho rằng các lời đe dọa đánh thuế hàng
Trung Quốc mà ông đưa ra chỉ là đòn gió, nhằm đánh lừa đối phương mà thôi.
Theo tác giả, chính quyền Trung Quốc đã sai lầm khi cho rằng tổng thống
Donald Trump chỉ là một doanh nhân và những đe dọa chiến tranh thương mại của
ông chỉ là đòn phô trương thanh thế bề ngoài trước các cuộc bầu cử giữa nhiệm
kỳ mà thôi.
Bắc Kinh đã quên là trong thực tế, trong bản Chiến Lược Quốc Phòng công
bố trước khi căng thẳng thương mại leo thang, Washington Washington
Trên vấn đề sai lầm trong đánh giá nói trên, hôm 27/07, báo South China
Morning Post đã có một bài phân tích dài giải thích vì sao Trung Quốc lại bị
bất ngờ trước các động thái quyết đoán về thương mại của tổng thống Donald
Trump, đồng thời nêu bật sự thiếu nhạy bén của Bắc Kinh, quá coi thường tâm lý
bài Trung Quốc đang dâng cao trong giới ưu tú tại Mỹ.
Đối với nhật báo Hồng Kông, sự kiện chính quyền Trung Quốc siết chặt
quyền kiểm soát trên các think tank, tức là các cơ quan tham vấn, và việc đẩy
mạnh chiến dịch chống lãng phí có dấu hiệu là đã tác hại đến cách thức giới
lãnh đạo Trung Quốc xử lý các vấn đề đối ngoại - và làm suy yếu sự hiểu biết
của Bắc Kinh về chính trị Mỹ dưới thời tổng thống Donald Trump.
Một cựu cố vấn về chính sách Mỹ, xin giấu tên, đã cho rằng cả giới lãnh
đạo lẫn các nhà nghiên cứu Trung Quốc đều không thấy được là tâm lý chống Trung
Quốc ở Mỹ đã lên cao như thế nào, mà chỉ cho rằng tổng thống Mỹ chỉ tung đòn
gió để tìm thắng lợi cho phe ông nhân cuộc bầu cử giữa kỳ, và mọi thứ sẽ thay
đổi sau đó.
Đối với nhà quan sát này, thì cái nhìn trên hoàn toàn sai lạc, và Bắc
Kinh hoàn toàn hiểu lầm về tình hình. Nguyên nhân, theo ông, đến từ việc giới
lãnh đạo Trung Quốc đã tự cô lập mình nhiều hơn, trong lúc không một ai trong
nước dám nói với giới lãnh đạo Bắc Kinh rằng họ đang sai.
Nhiều nguồn tin ngay tại Trung Quốc và một sô quan sát viên đã xác nhận
với tờ South China Morning Post rằng chính sách mà Bắc Kinh đang áp dụng nhằm
củng cố quyền lực của đảng Cộng Sản, đã khiến cho các cố vấn chính sách Trung
Quốc tránh thảo luận sâu với các đối tác Mỹ, điều có thể giúp họ hiểu rõ hơn về
tư duy mới nhất ở Washington. Chính sách đó cũng làm cho họ ngần ngại, không
dám nói lên suy nghĩ của mình.
Chính sự thiếu vắng thông tin đó đã khiến cho Bắc Kinh không ra được một
chiến lược toàn diện để đối phó với chính quyền Trump, ít nhất là trên mặt trận
thương mại, tại một thời điểm mà quan hệ hai bên đang rất căng thẳng.
Bắc Kinh ngộ nhận về quan hệ đồng minh Mỹ-Liên Âu
Theo chuyên gia Trương Lâm, sai lầm lớn thứ hai mà Trung Quốc đã phạm
phải là không thấy được mối quan hệ chặt chẽ giữa Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu, và
đã hy vọng một cách thiếu thực tế rằng có thể hình thành liên minh thương mại
với Châu Âu để đối phó với Washington.
Ông Trương Lâm thẩm định: Dù quan hệ xuyên Đại Tây Dương có nhiều bất
đồng – như việc Anh, Pháp và Đức đều tham gia Ngân Hàng Đầu Tư Cơ Sở Hạ Tầng
Châu Á do Trung Quốc dẫn đầu bất chấp phản đối từ Mỹ – nhưng nhìn chung, các
nước phương Tây đều cùng chia sẻ một số giá trị chung cốt lõi.
Tuyên bố mới nhất về thương mại giữa Mỹ và Liên Âu EU đã gửi thêm một
thông điệp đến Bắc Kinh, cho biết là Washington và Bruxelles sẽ «làm việc chặt chẽ với nhau, cũng như với các
đối tác cùng chí hướng» để giải quyết một loạt vấn đề như «đánh cắp tài sản trí tuệ, ép buộc chuyển
giao công nghệ, trợ cấp công nghiệp, tình trạng thị trường bị các công ty nhà
nước bóp méo, và tình trạng sản xuất dư thừa».
Đối với ông Trương Lâm, chẳng khó chút nào khi trả lời cho câu hỏi là
Trung Quốc có nằm trong số các «đối tác
cùng chí hướng» nói trên hay không.
Vì những sai lầm trên đây, Bắc Kinh đã bị đẩy vào một cuộc đọ sức thương
mại với cường quốc kinh tế số một thế giới hiện nay, với hệ quả là «thời đại vàng son của ngành xuất khẩu»
Trung Quốc kể từ khi nước này gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế giới WTO năm 2001
được cho là đang trên đà cáo chung.
Một tín hiệu đáng ngại cho Bắc Kinh: Theo thống kê chính thức của Trung
Quốc, công bố hôm 31/07 vừa qua, hoạt động thương mại của Trung Quốc trong
tháng 7 đã giảm đi rõ rệt, giá cả tăng lên, cho thấy là căng thẳng thương mại
với Mỹ đã bắt đầu ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
Rơi vào cái «bẫy thu nhập trung
bình»
Chuyên gia Trương Lâm đánh gía là ngoại thương giảm sụt – hệ quả từ cuộc
chiến tranh thương mại với Mỹ - có thể tác hại sâu đậm bất ngờ đến nền kinh tế
Trung Quốc, thậm chí đẩy Trung Quốc rơi vào cái bẫy thu nhập trung bình, một
khái niệm lần đầu tiên được Ngân Hàng Thế Giới đưa ra vào năm 2006 để chỉ một
nền kinh tế thu nhập trung bình trì trệ và không thể khôi phục đà phát triển
cao hơn.
Đối với ông Trương Lâm, «Phép mầu
kinh tế» của Trung Quốc trong vòng 4 thập kỷ qua dựa vào hai yếu tố: Một là
một khối kinh tế nhà nước hoạt động không hiệu quả mở đường cho nền kinh tế tư
nhân sinh động, bên cạnh đó là tiến trình hội nhập của kinh tế Trung Quốc vào
nền kinh tế toàn cầu thông qua thương mại và đầu tư.
Từ năm 1978, khi Trung Quốc cải cách và mở cửa theo chủ trương của Đặng
Tiểu Bình, kinh tế Trung Quốc đã trải qua 4 chu kỳ tăng trưởng. Lẽ ra, kinh tế
nước này có thể được hưởng một chu kỳ tăng trưởng thứ năm, nếu tiếp tục tự do
hóa nền kinh tế trong nước, và mở rộng thêm cửa ra nước ngoài. Điều đó tuy
nhiên đã không xẩy ra, và từ năm 2013 đến nay kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng
chậm lại
Trong mô hình phát triển kinh tế hiện nay, với nhà nước đóng vai trò chủ
đạo, các doanh nghiệp nhà nước lấn lướt trong khi khối tư nhân lùi bước, làm
cho một trong hai trụ cột tăng trưởng bị phá hủy. Cuộc chiến thương mại với Mỹ
bắt đầu làm lung lay trụ cột còn lại. Kết quả là cả hai trụ cột tăng trưởng của
kinh tế Trung Quốc đều lỏng lẻo, đe dọa đến triển vọng kinh tế Trung Quốc.
Nếu Mỹ, Liên Hiệp Châu Âu, và thậm chí Nhật Bản, hình thành một khối tự
do thương mại mới trong thời điểm kinh tế Trung Quốc đang chững lại, Bắc Kinh
sẽ càng bị khó khăn trong việc phục hồi đà tăng trưởng…
Trung Quốc đang cố gắng giải quyết tình hình bằng cách đẩy mạnh mở cửa
thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời bổ nhiệm phó Thủ tướng Lưu
Hạc – người đã có những bước đi táo bạo để cải tổ khu vực kinh tế nhà nước gần
đây – lãnh đạo một cơ quan cải cách các doanh nghiệp nhà nước.
Theo ông Trương Lâm, rõ ràng là Trung Quốc phải nhanh chóng hành động, và
không được phép có thêm sai lầm.
No comments:
Post a Comment